کربنات سدیم سبک سودا اش

توضیحات

در این مقاله به ویژگی‌ها، خواص وکربنات سدیم سبک سودا اش در مصارف گوناگون صنعتی و غیر صنعتی می پردازیم.  به طور کلی درصد خلوص، حجم، نرخ ارز و شرکت تولیدکننده از عوامل بسیار مهم در تعیین قیمت کربنات سدیم سبک سودا اش مثل هر ماده شیمیایی دیگری هستند.

کربنات سدیم سبک نوعی از کربنات سدیم بوده که در گرید شیمیایی طبقه بندی شده و از نظر برخی ویژگی های فیزیکی با کربنات سدیم سنگین متفاوت می باشد. همین ویژگی های فیزیکی متفاوت موجب شده تا نوع سبک کربنات سدیم کاربرد های انحصاری خود را داشته باشد و در موارد متفاوتی مورد استفاده قرار گیرد.

به طور کلی می توان گفت عاملی که باعث تفاوت نوع سنگین و سبک کربنات سدیم می شود، چگالی و اندازه کریستال هایی است که در قالب پودری سفید رنگ دیده می شوند. در حقیقت فرم سبک و سنگین کربنات سدیم به غیر از ویژگی های فیزیکی که گفته شد تفاوت دیگری با یکدیگر ندارند. فرم سبک همانطور که از نامش نیز پیداست چگالی کمتری داشته و اندازه ذرات تشکیل دهنده آن نیز کوچکتر از فرم سنگین می باشد.

برخلاف کربنات سدیم سنگین، فرم سبک این ترکیب در موارد متنوعی تر کاربرد داشته و در حوزه هایی چون تولید مواد شوینده، کاغذ سازی، تصفیه آب و فاضلاب و همچنین به عنوان تنظیم کننده PH و عامل بافری نیز به طور گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرد.

برای آشنایی بیشتر با کاربرد های این ترکیب و همچنین اطلاع از چگونگی تولید آن در صنعت، تا انتهای این مطلب با ما همراه بمانید.

کربنات سدیم سبک سودا اش چیست؟

فرم سبک و سنگین کربنات سدیم یا همان سودا اش دارای وزن مولکولی یکسانی هستند (۱۰۵.۹۹)، حلالیت مشابهی دارند (حداکثر ۳۳.۲ درصد در دمای ۳۴.۴ درجه سانتی گراد) و هنگام انحلال در آب نیز محلولی با میزان PH یکسانی را تولید می کنند.

کربنات سدیم سبک دارای چگالی معادل ۰.۷۷ گرم بر سانتی متر مکعب بوده که تقریباً نصف چگالی فرم سنگین به حساب می آید. هنگام اندازه گیری از نظر وزنی، مقدار وزن شده از فرم سبک با فرم سنگین برابر خواهد بود؛ این در حالی است که اندازه گیری این ترکیب ها از نظر حجمی متفاوت خواهد بود. به این صورت که با اندازه گیری حجمی یکسان از این دو ترکیب، فرم سبک همواره وزن بیشتری از فرم سنگین خواهد داشت.

اندازه کوچک دانه های سودا اش سبک موجب ایجاد پودری یکدست و نرم شده و تفاوت ظاهری آن با سودا اش سنگین به سادگی و حتی با چشم نیز قابل رؤیت می باشد. این پودر فاقد بو یا خاصیت سمی بوده و به عنوان یک ترکیب پایدار و غیر قابل اشتعال شناخته شده است که تا حدود ۰.۵ درصد حاوی کلرید سدیم می باشد. جالب است بدانید جوش شیرین از ترکیب سودا اش سبک با مولکول های آب اضافی تولید شده و به طور وسیعی در صنایع تولیدی مواد شوینده و صابون ها مورد استفاده قرار می گیرد تا خاصیت شویندگی آن ها را تا حد قابل توجهی افزایش دهد.

آشنایی با کاربرد کربنات سدیم سبک سودا اش در صنعت

به طور کلی حدود ۵۰ درصد از کاربرد های کربنات سدیم سبک سودا اش در حوزه صنایع شیشه متمرکز شده و به فرم سنگین این ترکیب مربوط می شود. ما بقی کاربرد کربنات سدیم سبک و سودا اش با درصد هایی پراکنده در زمینه های چون صنایع غذایی و دارویی، تولید مواد شوینده، برطرف کردن سختی آب، تولید مواد شیمیایی و… به فرم سبک یا به گرید کربنات سدیم خوراکی مرتبط می باشد. در ادامه قصد داریم برخی از مهم ترین و البته رایج ترین کاربرد های کربنات سدیم سبک در صنعت را مورد بررسی قرار دهیم.

مواد شوینده

همانطور که اشاره شد، تولید کنندگان مواد شوینده و صابون ها بزرگترین مشتری سودا اش سبک در جهان به حساب می آیند و به طور گسترده ای این ترکیب را در تولیدات خود به کار می برند. کربنات سدیم سبک خاصیت پاک گنندگی ترکیبات شوینده لباسشویی را بالا برده و به لطف قابلیت امولسیون کنندگی اش لکه های روغن و آلودگی های روی پارچه را به خوبی از بین می برد.

به غیر از این مورد، حضور کربنات سدیم سبک در مواد شوینده باعث نرم شدن آب سخت می گردد و به این ترتیب مواد شوینده با سرعت و سادگی بیشتری در آب حل شده و ایجاد کف می کنند. البته به غیر از مواد شوینده لباس یا ظروف، سودا اش سبک در تولید شامپو نیز کاربرد دارد و در این زمینه به عنوان تنظیم کننده PH مورد استفاده قرار می گیرد. تولید کنندگان لوازم بهداشتی به غیر از شامپو در خمیردندان ها نیز از این ماده به عنوان یک عامل ساینده و تمیز کننده بهره می برند.

نرم کردن آب

همانطور که می دانید آب سخت به آبی گفته می شود که حاوی ترکیبات کلسیم یا منیزیم باشد؛ این یون ها با روش های سختی گیری از آب قابل حذف هستند. کربنات سدیم سبک یکی از ترکیباتی است که می توان از آن در جهت نرم کردن آب و از بین بردن سختی موقت یا دائمی آب از آن استفاده نمود. از آن جایی که کربنات سدیم در آب محلول است و کربنات کلسیم و کربنات منیزیم در آب نامحلول هستند، بنابراین برای نرم کردن آب و حذف یون های Mg^۲+ و Ca^۲+ می توان از سودا اش سبک استفاده کرد. در طی فرآیند تصفیه آب با فرم سبک کربنات سدیم می توان فاکتور های سخت کننده آب را به صورت رسوبات جامد و نامحلول جداسازی کرد و از آب خارج ساخت.

پیش ماده برای تولید مواد شیمیایی دیگر

بی کربنات سدیم یا همان جوش شیرین که یکی از اجزای اصلی خاموش کننده های آتش به حساب می آید، اغلب از کربنات سدیم تولید می شود. البته در طی فرآیند تولید سودا اش سبک به روش سولوی، بی کربنات سدیم یا جوش شیرین به صورت محصول جانبی نیز تولید می شود. در این روش برای حذف ناخالصی های آمونیاک، محصول نهایی را حرارت می دهند و در طی این فرآیند مقداری NaHCO_۳ تجزیه می گردد.

به غیر از جوش شیرین، از سودا اش سبک به جهت تولید بی سولفیت سدیم، بوراکس و همچنین برای خنثی سازی اسید سولفوریک در صنایع تولید پنبه نیز استفاده می شود.

سودا اش

نام دیگر کربنات سدیم (Na_۲CO_۳) است. سودا اش یک ماده شیمیایی قلیایی است، که از سنگ معدن ترونا (Trona) یا آب نمک های حاوی کربنات سدیم طبیعی (که هر دو به عنوان سودا اش طبیعی شناخته می شوند)، ناکولیت معدنی (به عنوان بی کربنات سدیم طبیعی شناخته می شود)، تصفیه و تولید می شود. سودا اش را می توان به صورت مصنوعی نیز در آزمایشگاه تولید کرد.

برای تولید این ترکیب شیمیایی یک سری مراحل تصفیه از سنگ معدن ترونا (Trona) مورد نیاز است. ابتدا سنگ معدن خام خرد و غربال می شود. سپس سنگ معدن خرد شده حرارت داده می شود. در این فرآیند، سنگ معدن ترونا تجزیه می شود و سودا اش خام تولید می گردد.

این ترکیب شیمیایی در آب به راحتی حل می شود. شیل های (Shale) نامحلول ته نشین شده و از محلول به وسیله فیلتراسیون جدا می شوند و به معدن بازگردانده می شوند. سپس سودا اش تحت فرآوری های بیشتر قرار می گیرد تا درصد خلوص بالاتری بدست آورد و برای استفاده در صنایع مختلف مناسب باشد.

کاربرد سودا اش

سودا اش به عنوان منبع سدیم در تولید خمیر دندان استفاده می شود و در بسیاری از سفید کننده ها و پودرهای شستشو کاربرد دارد. این ترکیب در مواد غذایی و محصولات آرایشی و همچنین در تولید مواد شیمیایی کشاورزی مانند کود کاربرد دارد. در آزمایشگاه ها به عنوان یک الکترولیت عالی در فرآیند الکترولیز مورد استفاده قرار می گیرد. از این ماده در تولید پودر شربت و نوع خاصی از کیک ها استفاده می شود. در آب اکواریوم از این ماده نیز برای نتظیم میزان اسیدیته بکار می رود.

سودا اش کاربردهای متنوعی دارد. این ترکیب شیمیایی روزانه زندگی ما را تحت تاثیر خود قرار می دهد. تولید شیشه بزرگترین کاربرد سودا اش است که در تولید ظروف، عایق فایبر گلاس یا شیشه های تخت برای منازل، ساختمان های تجاری و صنایع خودروسازی مورد استفاده قرار می گیرد. از این ترکیب شیمیایی همچنین برای تمیز کردن هوا و نرم کردن آب استفاده می شود. تولید کنندگان مواد شیمیایی از سودا اش به عنوان واسطه ای برای تولید محصولات خود استفاده می کنند.